Xudunta Muranka Sharci Ee Dalka (Somaliland)
2
. Nidaamka Madaxtooyada;
- Nidaamkan shacbigu waxa ay doortaan xubnaha Baarlamaanka iyo Madaxweynaha dalka.
- Madaxweynaha ayaa dhisa xukuumada, isaga ayaana u madax ah.
- Xubnaha wasiirada waxa xubin xubin u ansixiya golaha wakiillada (Baarlamaanka)
- Nidaamkani waxa uu isu bedelaa sadex qaab oo xaalado kaladuwani abuurmaan, kuwaas oo ay bedbedesho doorashada Baarlamaanku oo kala ah:-
I) Xaalad ay madaxweynaha iyo aqlabiyada buuxda ee Baarlamaanku ay isku xisbi yihiin.
Xaaladan, Baarlamaanku waxa uu siiyaa Madaxweynaha jeeg banaan oo saxeexan oo wuxuu doono uu ku fuliyo. Iyada oo Baarlamaaku muran la’aan ku ansixiyo wixii uu hor keeno madaxweynuhu.
II) Xaaladan xisbiga Madaxweynaha ayaa guul-daraysta oo mucaaridka ayaa ku guulaysta aqlabiyad buuxda doorashada Baarlamaanka. Waxa tallada hogaaminta dalku ka dhaxaysaa laba dhinac oo kala siyaasad duwan. Balse, awooda sare ee go’aaminta tallada dalka ay gacanta ugu jirto dhinaca leh codka aqlabiyada buuxda ee Baarlamaanka.
Madaxweynaha albaabka ayaa dusha kaga qufulma, oo awooddiisii ayaa yaraata, ama is dhinta, waxa uu hoos-u-dhac ku yimaadaa awooddii fulineed ee xukuumada xilka haysa, oo bar-kaantarool ayaa hor degta.
III) Xaaladani waxa ay u dhaxaysaa labadaa xaaladood ee hore, waa mida ugu liidata ee ugu xun marxalad ay gasho hogaaminta dalku.
* Waa marxallad labada cududood ee muxaafidka iyo mucaaridka midna aanu ku guulaysanin aqlabiyada buuxda ee kuraasta Baarlamanka. Markaas oo dhinac saddexaad uu ka qayb qaato, oo kuraastii Baarlamaanku u qaybsanto saddex meelood oo kala siyaasado duwan.
* Waa marka aanay jirn saddexdaa meelood mooyaane cid kale oo la xulafaysto oo kuraas ku leh Baarlamaanka, sida xisbiyo yar yar iyo xildhibaano madax banaan.
* Markaana awooda kama danbaysta ah ee Baarlamaanka ee go’aaminta talada dalka ayaa, inta badan, aan ka muuqan garoonka ciyaarta. Dabadeetana, xaalku waxa uu ku nagi yahay is mari waa, “Anaa Amiir-baan ahay, adna Amiir baad tahaye yaa kaxaynaya dameerka”.
* Waa marxalad, inta badan, aan horu-socod lahayn.
* Waa marxalad ku caan ah yooyootan iyo muran sharci oo madhalays ah, oo ka dhex aloosma xukuumada iyo mucaaradka fadhiya Baarlamaanka.
* Waa marxalad, asal ahaanteeda, ku lidi ah horumarka ay ummaddi samayso.
Marxaladan waxa tusaale u noqon kara xaaladda siyaasadeed ee hadda ka jirta Somaliland.
- Nidaamkan, haddii Baarlamaanku laba aqal ka kooban yahay, labadaba waxa lagu soo doortaa doorasho toos ah.
- Nidaamkan, xukuumadda looma qaado cod kalsooni ah, Baarlamaanka dhexdiisa.
- Madaxweynaha, ahna madaxa fulinta, waxa xilka laga qaadi karaa marka uu galo danbi oo kaliya, haddii kale wuu dhamaystaa muddadii xilka loo doortay.
- Nidaamkan, wasiiraddu waa kalkaaliyayaasha madaxweynaha, isla markaana kama mid aha golaha Baarlamaanka.
3- NIDAAMKA ISKU JIRKA BAARLAMAANIGA IYO MADAXTOOYADA.
- Nidaamkan, shacbigu waxa ay doortaan Baarlamaanka iyo madaxweynaha dalka.
- Awooda hogaaminta siyaasadda guud ee dalka waxa leh madaxweynaha.
- Xukuumadda siyaasadaa fulinaysana waxa u madax ah Raysalwasaare Madaxweynuhu soo magacaabo.
- Raysalwasaaraha waxa laga soo magacaabaa dhinaca leh aqlabiyada buuxda ee xubnaha Baarlamaanka.
- Daruuri maaha in uu Raysalwasaaruhu xubin ka noqdo Baarlamaanka.
- Madaxweynaha iyo Raysalwasaaruhu marna isku xisbi ayay noqdaan marna waxay kala noqdaan labadii xisbi ee hormoodka ka kala ahaa dhinacyadii loolanka adagi ku dhex maray doorashadii oo wada shaqaynaya.
- Madaxweynaha ayaa madax ka ah waaxda fulinta, Raysalwasaaruhuna waxa uu u xilsaaran yahay fulinta barnaamijka xukuumadda iyo socodsiinta hawl-maalmeedka dawladda.
- Madaxweynaha waxa xilka laga qaadi karaa kaliya, marka uu danbi galo, haddii kale, wuu dhamaystaa muddadii xilka loo doortay.
- Ra’iisal wasaaruhu haddii uu lumiyo kalsoonida aqlabiyadda buuxda ee xubnaha Baarlamaanka waxa laga qaadayaa xilka Raysalwasaare-nimo, oo qof kale ayaa lagu bedelaa.
- Sida nidaamka Madaxtooyada marka uu Baarlamaanku ka kooban yahay laba aqal (Aqalka Sare iyo Aqalka hoose), waxa labada aqalba lagu soo doortaa doorasho toos ah, oo dadweynuhu soo doortaan.
Lasoxo…………….
2
. Nidaamka Madaxtooyada;
- Nidaamkan shacbigu waxa ay doortaan xubnaha Baarlamaanka iyo Madaxweynaha dalka.
- Madaxweynaha ayaa dhisa xukuumada, isaga ayaana u madax ah.
- Xubnaha wasiirada waxa xubin xubin u ansixiya golaha wakiillada (Baarlamaanka)
- Nidaamkani waxa uu isu bedelaa sadex qaab oo xaalado kaladuwani abuurmaan, kuwaas oo ay bedbedesho doorashada Baarlamaanku oo kala ah:-
I) Xaalad ay madaxweynaha iyo aqlabiyada buuxda ee Baarlamaanku ay isku xisbi yihiin.
Xaaladan, Baarlamaanku waxa uu siiyaa Madaxweynaha jeeg banaan oo saxeexan oo wuxuu doono uu ku fuliyo. Iyada oo Baarlamaaku muran la’aan ku ansixiyo wixii uu hor keeno madaxweynuhu.
II) Xaaladan xisbiga Madaxweynaha ayaa guul-daraysta oo mucaaridka ayaa ku guulaysta aqlabiyad buuxda doorashada Baarlamaanka. Waxa tallada hogaaminta dalku ka dhaxaysaa laba dhinac oo kala siyaasad duwan. Balse, awooda sare ee go’aaminta tallada dalka ay gacanta ugu jirto dhinaca leh codka aqlabiyada buuxda ee Baarlamaanka.
Madaxweynaha albaabka ayaa dusha kaga qufulma, oo awooddiisii ayaa yaraata, ama is dhinta, waxa uu hoos-u-dhac ku yimaadaa awooddii fulineed ee xukuumada xilka haysa, oo bar-kaantarool ayaa hor degta.
III) Xaaladani waxa ay u dhaxaysaa labadaa xaaladood ee hore, waa mida ugu liidata ee ugu xun marxalad ay gasho hogaaminta dalku.
* Waa marxallad labada cududood ee muxaafidka iyo mucaaridka midna aanu ku guulaysanin aqlabiyada buuxda ee kuraasta Baarlamanka. Markaas oo dhinac saddexaad uu ka qayb qaato, oo kuraastii Baarlamaanku u qaybsanto saddex meelood oo kala siyaasado duwan.
* Waa marka aanay jirn saddexdaa meelood mooyaane cid kale oo la xulafaysto oo kuraas ku leh Baarlamaanka, sida xisbiyo yar yar iyo xildhibaano madax banaan.
* Markaana awooda kama danbaysta ah ee Baarlamaanka ee go’aaminta talada dalka ayaa, inta badan, aan ka muuqan garoonka ciyaarta. Dabadeetana, xaalku waxa uu ku nagi yahay is mari waa, “Anaa Amiir-baan ahay, adna Amiir baad tahaye yaa kaxaynaya dameerka”.
* Waa marxalad, inta badan, aan horu-socod lahayn.
* Waa marxalad ku caan ah yooyootan iyo muran sharci oo madhalays ah, oo ka dhex aloosma xukuumada iyo mucaaradka fadhiya Baarlamaanka.
* Waa marxalad, asal ahaanteeda, ku lidi ah horumarka ay ummaddi samayso.
Marxaladan waxa tusaale u noqon kara xaaladda siyaasadeed ee hadda ka jirta Somaliland.
- Nidaamkan, haddii Baarlamaanku laba aqal ka kooban yahay, labadaba waxa lagu soo doortaa doorasho toos ah.
- Nidaamkan, xukuumadda looma qaado cod kalsooni ah, Baarlamaanka dhexdiisa.
- Madaxweynaha, ahna madaxa fulinta, waxa xilka laga qaadi karaa marka uu galo danbi oo kaliya, haddii kale wuu dhamaystaa muddadii xilka loo doortay.
- Nidaamkan, wasiiraddu waa kalkaaliyayaasha madaxweynaha, isla markaana kama mid aha golaha Baarlamaanka.
3- NIDAAMKA ISKU JIRKA BAARLAMAANIGA IYO MADAXTOOYADA.
- Nidaamkan, shacbigu waxa ay doortaan Baarlamaanka iyo madaxweynaha dalka.
- Awooda hogaaminta siyaasadda guud ee dalka waxa leh madaxweynaha.
- Xukuumadda siyaasadaa fulinaysana waxa u madax ah Raysalwasaare Madaxweynuhu soo magacaabo.
- Raysalwasaaraha waxa laga soo magacaabaa dhinaca leh aqlabiyada buuxda ee xubnaha Baarlamaanka.
- Daruuri maaha in uu Raysalwasaaruhu xubin ka noqdo Baarlamaanka.
- Madaxweynaha iyo Raysalwasaaruhu marna isku xisbi ayay noqdaan marna waxay kala noqdaan labadii xisbi ee hormoodka ka kala ahaa dhinacyadii loolanka adagi ku dhex maray doorashadii oo wada shaqaynaya.
- Madaxweynaha ayaa madax ka ah waaxda fulinta, Raysalwasaaruhuna waxa uu u xilsaaran yahay fulinta barnaamijka xukuumadda iyo socodsiinta hawl-maalmeedka dawladda.
- Madaxweynaha waxa xilka laga qaadi karaa kaliya, marka uu danbi galo, haddii kale, wuu dhamaystaa muddadii xilka loo doortay.
- Ra’iisal wasaaruhu haddii uu lumiyo kalsoonida aqlabiyadda buuxda ee xubnaha Baarlamaanka waxa laga qaadayaa xilka Raysalwasaare-nimo, oo qof kale ayaa lagu bedelaa.
- Sida nidaamka Madaxtooyada marka uu Baarlamaanku ka kooban yahay laba aqal (Aqalka Sare iyo Aqalka hoose), waxa labada aqalba lagu soo doortaa doorasho toos ah, oo dadweynuhu soo doortaan.
Lasoxo…………….
No comments:
Post a Comment